Tematy omawiane w trakcie semestru letniego
TEMAT GŁÓWNY
podtematy - zagadnienia szczegółowe
GOSPODARKA KWASOWO-ZASADOWA
Równowaga kwasowo-zasadowa – pH krwi, wahania fizjologiczne i wartości ekstremalne;
Układy buforowe krwi; Rezerwa zasadowa
Równanie Hendersona-Hasselbalcha - zastosowanie w praktyce
Kwasica i zasadowica – rodzaje (wyrównana i niewyrównana, oddechowa i metaboliczna);
Rola płuc i nerek w zachowaniu stałości pH
NERKI I UKŁAD WYDALNICZY
Funkcje nerek
Budowa nefronu
Specyfika ukrwienia nerki
Powstawanie moczu pierwotnego – Filtracja – czynniki wpływające na wielkość filtracji; Skład moczu pierwotnego
Losy ultrafiltratu podczas przepływu przez różne części nefronu – Wchłanianie wody i głównych elektrolitów w nerce – wchłanianie obligatoryjne i zależne od hormonów, udział poszczególnych części nefronu w tych procesach, mechanizmy procesów resorpcji i sekrecji w nefronie
Oczyszczanie (klirens) – Oczyszczanie jako przykład zastosowania zasady Ficka; Pomiar filtracji oraz pomiar całkowitego przepływu osocza i krwi przez nerkę; Oczyszczanie jako wykładnik czynności nerki (inulina, kwas para-amino-hipurowy, kreatynina)
Losy glukozy w nerce – glukoza jako przykład substancji progowej, klirans glukozy, glikozuria, cukrzyca
Koncepcja wzmacniacza przeciwprądowego i wymiennika przeciwprądowego – mechanizm zagęszczania moczu;
Rola nerki w regulacji ciśnienia tętniczego i objętości przestrzeni wodnych ustroju – Osmodetektory, przysadka i hormon antydiuretyczny; Moczówka prosta; Diureza osmotyczna i wodna. Układ RAA a nerki
Rola nerki w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej – sposoby wydalania jonu wodorowego w różnych częściach nefronu
Mocz ostateczny – objętość, skład,
Nerka jako gruczoł wydzielania wewnętrznego
Pęcherz moczowy – Odruch mikcji
WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE I ROZRÓD
Hormony – definicja, podział, mechanizmy działania
Regulacja wydzielania hormonów na zasadzie sprzężeń zwrotnych. Długie, krótkie i ultrakrótkie pętle sprzężeń
Podwzgórze jako nadrzędny ośrodek regulacji hormonalnej; Hormony uwalniające i hamujące
Przysadka – rola w regulacji hormonalnej; Hormony przedniego płata – tropowe, hormon wzrostu, prolaktyna; Hormony tylnego płata
Tarczyca – Działanie hormonów tarczycy; Regulacja wydzielania; Przykłady patologii
Trzustka – funkcja endokrynna – insulina i glukagon; Działanie; Regulacja wydzielania; Cukrzyca – rodzaje
Nadnercza – funkcje i znaczenie katecholamin, glikokortykoidów, mineralokortykoidów, androgenów; Regulacja wydzielania; Przykłady patologii
Gospodarka wapniowo-fosforanowa – regulacja hormonalna (parathormon, witamina D3, kalcytonina)
Gonadotropiny – zmienność wydzielania w ciągu życia
Jajnik – cykl miesięczny – regulacja hormonalna, zmiany w endometrium; Estrogeny – rola
Ciąża – regulacja hormonalna w czasie ciąży. Hormony łożyska
Poród – hormonalne podłoże inicjacji i przebiegu porodu
Jądro – organ rozrodczy i endokrynny; Androgeny – rola
UKŁAD POKARMOWY
Motoryka przewodu pokarmowego – Sploty podśluzówkowe i śródścienne; Podstawowy rytm elektryczny w komórkach rozrusznikowych; Wędrujący kompleks mioelektryczny i jego rola; Rodzaje ruchów i ich regulacja
Jama ustna – Przeróbka mechaniczna pokarmu; Połykanie; Ślina: skład, funkcje, regulacja wydzielania
Żołądek – Fazy wydzielania soku żołądkowego; Działanie trawienne soku żołądkowego; Regulacja wydzielania soku żołądkowego (nerwowa i humoralna); Perystaltyka żołądka
Dwunastnica – Sok trzustkowy: ilość i skład, działanie poszczególnych enzymów; Nerwowa i humoralna regulacja wydzielania soku trzustkowego
Żółć – objętość, rodzaje i skład żółci; Regulacja wydzielania żółci; Pęcherzyk żółciowy i jego funkcje
Wątroba – funkcje
Jelito cienkie – Trawienie w jelicie cienkim; Kosmki i wchłanianie; Hormony jelitowe
Jelito grube – Wchłanianie w jelicie grubym; Rola flory bakteryjnej jelita grubego; Odruch defekacji
Odruchy przewodu pokarmowego
RECEPTORY - WSTĘP omawiany podczas ćwiczenia 10
Definicja receptora
Bodźce adekwatne i nieadekwatne
Specjalizacja receptorów
Mechanizm działania receptorów (potencjał generujący)
Progi pobudliwości różnych receptorów. Przykłady
Adaptacja receptorów
Podział receptorów – Ze względu na lokalizację (podział Sherringtona); Ze względu na fizyczną naturę bodźca; Kliniczny
Pole recepcyjne
UKŁAD SOMATOSENSORYCZNY omawiany podczas ćwiczenia 10
Mechanoreceptory – Mechanoreceptory skóry; Proprioreceptory; Inne mechanoreceptory
Termoreceptory – rodzaje; mechanizm pobudzenia; rozmieszczenia
Nocyceptory – znaczenie czucia bólu; rozmieszczenie nocyceptorów; Budowa; Mechanizm pobudzenia; Ból przewlekły – mechanizm, rodzaje; Ból trzewny; Przewodzenie czucia bólu; Bramkowanie zstępujące i wstępujące czucia bólu
System somatosensoryczny – Rola czucia w łukach odruchowych; Oś czuciowa; Drogi czuciowe rdzenia; Segmentowa organizacja rdzenia; Kora somatosensoryczna
WYSPECJALIZOWANE SYSTEMY CZUCIOWE
Węch – Budowa nabłonka węchowego; Mechanizm pobudzenia; Drogi węchowe
Smak – rodzaje smaku; Mechanizm pobudzenia; Drogi smakowe; Percepcja smaku
Narząd słuchu – Budowa – składowe i ich rola; Mechanizm przenoszenia i wzmacniania sygnału; Tonotopowa organizacja ślimaka; Narząd Cortiego; Mechanizm pobudzania komórek włoskowatych; Przewodnictwo powietrzne i kostne; Droga słuchowa – metody badania
Narząd równowagi – Budowa – składowe i ich rola; Mechanizm pobudzenia; Adaptacja receptorów; Oczopląs – próby kaloryczne
Narząd wzroku – Budowa; Prawa optyki – refrakcja i jej wady, aberracje (sferyczna i chromatyczna); Odruch źrenicy na światło i akomodację – ośrodki; Rogówka; Płyn wodnisty: skład, wytwarzanie, odpływ. Jaskra; Budowa i mechanizm pobudzenia fotoreceptorów (barwniki, enzymy, rola jonów Ca2+); Rodzaje i rola komórek dwubiegunowych; Rodzaje i rola komórek zwojowych; Droga wzrokowa – organizacja retinotopowa;
UKŁAD KONTROLI RUCHU omawiany podczas ćwiczenia 12
Somatyczny system ruchowy – Kontrola ruchów dowolnych; Składowe układu ruchu; Kora ruchowa; Zstępujące drogi ruchowe; Motoneurony rdzenia jako wspólna droga końcowa; Proprioceptory narządu ruchu; Pętla gamma – udział w regulacji długości i napięcia mięśniowego, modulacja; Odruchy uczestniczące w czynnościach lokomocyjnych; Rytmiczne wzorce aktywności ruchowej; Kliniczne objawy uszkodzenia górnego i dolnego motoneuronu
Wstrząs rdzeniowy
Jądra podkorowe – budowa, rola, charakterystyczne objawy uszkodzenia
Móżdżek – podział czynnościowy; Funkcje; Połączenia; Objawy uszkodzenia
Twór siatkowaty pnia mózgu – część wstępująca i zstępująca; Rola
OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY - WSTĘP
Podział ośrodkowego układu nerwowego
Poziomy integracji czynności nerwowych
Płyn mózgowo-rdzeniowy – skład, wydzielanie, wchłanianie, patologie
Opony, przestrzenie podoponowe – nakłucie lędźwiowe
Bariera krew-mózg
WYŻSZE CZYNNOŚCI OUN
Badania elektrofizjologiczne OUN
Sen – fazy; Ośrodki; Zaburzenia
Zaburzenia świadomości
Mowa – ośrodki; Zaburzenia
Układ limbiczny – funkcje; Objawy uszkodzeń
Pamięć – definicja uczenia się i pamięci; Rodzaje pamięci; Zaburzenia
Odruchy – odruchy bezwarunkowe – rodzaje, znaczenie, sposoby modulacji; Odruchy warunkowe – zamykanie łuków odruchów warunkowych; Hamowanie odruchów warunkowych
Specjalizacja półkul
FIZJOLOGIA WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH omawiane podczas ćwiczenia 13
Organizacja czynnościowa układu ruchu
Fizjologiczna klasyfikacja wysiłków fizycznych
Obciążenie względne i bezwzględne
Źródła energii do pracy mięśniowej – wysiłki krótko- i długotrwałe, wysiłki statyczne i dynamiczne; Metabolizm w okresie powysiłkowym.
Zmiany w czynnościach organizmu podczas wysiłków fizycznych – układ krążenia, układ oddechowy, objętość i skład krwi, zmiany hormonalne podczas wysiłków fizycznych, nerki, wątroba, układ pokarmowy, termoregulacja podczas wysiłków fizycznych
Wydolność fizyczna – podstawowe pojęcia
Trening fizyczny – mechanizmy i efekty fizjologiczne
Fizjologia bezczynności ruchowej
Wysiłki fizyczne a choroby wewnętrzne – próby wysiłkowe
METABOLIZM omawiany podczas ćwiczenia 13
Definicja metabolizmu – Anabolizm; Katabolizm
Wartość energetyczna substancji pokarmowych
Kalorymetria – Bezpośrednia; Pośrednia (RQ (iloraz oddechowy) i współczynnik kaloryczny O2)
Podstawowa przemiana materii (PPM) – Definicja; Norma; Sposoby pomiaru; Czynniki modyfikujące PPM (fizjologiczne i patologiczne)
Robocza przemiana materii – Praca i wysiłek (ergometria); Współczynnik pracy użytecznej
Swoiste dynamiczne działanie pokarmów
Żywienie – Normy zapotrzebowania kalorycznego dla człowieka; Układanie diety. Prawo izodynamii
Bilans azotowy i minimum białkowe
Bilans wodny
Głód – Rodzaje głodu (względny i całkowity); Przemiana materii w głodzie
TERMOREGULACJA do egzaminu końcowego
Podstawy fizyczne – Definicje; Sposoby wymiany ciepła (Przewodzenie; Unoszenie (konwekcja), swobodna i wymuszona; Promieniowanie; Parowanie)
Pojęcie termostatu – Stałość temperatury ciała jako jeden z przejawów homeostazy; Temperatura ciała jako wyraz równowagi między uwalnianiem ciepła w organizmie i wymianą ciepła z otoczeniem
Norma temperatury ciała człowieka – Temperatura wnętrza; Temperatura powłok; Dobowe wahania temperatury ciała
Ośrodek termoregulacji – Podział, reakcje termoregulacyjne, zaangażowanie układu sercowo-naczyniowego i oddechowego
Procesy fizjologiczne przeciwdziałające obniżeniu temperatury ciała – termogeneza: rodzaje, czynniki wpływające na termogenezę: endogenne i egzogenne
Procesy fizjologiczne przeciwdziałające wzrostowi temperatury ciała
Termoregulacja behawioralna – przykłady u różnych gatunków
Gorączka – pirogeny i mechanizm ich wpływu na ośrodek termoregulacji, mechanizm działania leków przeciwgorączkowych
Anapireksja
Hipertermia – różnice pomiędzy hipertermią a gorączką, przyczyny hipertermii. Temperatura letalna
Hipotermia
ŹRÓDŁA WIEDZY